Τετάρτη 10 Ιουνίου 2009

Οι Ασσασίνοι

Περνώντας από την Περσία ο Μάρκο Πόλο το 1273 δεν μπορούσε παρά να συναντήσει το φρούριο και την κοιλάδα του Αλαμούτ, έδρα του φοβερού Γέροντα του Βουνού και των Ασσασίνων του. Εκεί εργάστηκε ως ιεροκήρυκας (ο Σαμπάχ, ο περίφημος «Γηραιός Άνθρωπος» ή «Ηγεμών των Ορέων» (Sheik-al-Jebal) και απέκτησε πολλούς οπαδούς με τη βοήθεια των οποίων κατέλαβε το περσικό φρούριο Alamut (βορειοδυτικό Ιράν) ή αλλιώς «Φωλεά των Γυπών». Η κατάκτηση αυτή του επέτρεψε να επιβάλει μια ιδιότυπη τρομοκρατική κυριαρχία. Ο Σαμπάχ, ο περίφημος «Γηραιός Άνθρωπος» ή «Ηγεμών των Ορέων» (Sheik-al-Jebal), πάντα κατά την παράδοση, δεν κατέβηκε ποτέ από το ορεινό φρούριο μέχρι το θάνατό του, συγγράφοντας και ασχολούμενος με τη διοίκηση της επικράτειάς του.
Το κάστρο του Αλαμούτ πέρασε στην ισλαμική ιστορία ως «αετοφωλιά»
Τα όσα έκανε ο Γέρος του Βουνού συντηρώντας ατμόσφαιρα τρόμου στη Μέση Ανατολή αλλά και στην Ευρώπη αφηγείται ο Μάρκο Πόλο μεταξύ άλλων περιηγητών της εποχής του ύστερου Μεσαίωνα. Τόσο αυτός ο οξυδερκής ταξιδιώτης όσο και οι υπόλοιποι που περνούσαν από την Ασία νιώθοντας την καυτή ανάσα των μεταμφιεσμένων Ασσασίνων στην ατμόσφαιρα δεν μας τα είπαν τα πράγματα απολύτως σωστά.
Το όνομα Ασσασίνοι αποτελεί μέχρι σήμερα στις περισσότερες δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες συνώνυμο της έννοιας «δολοφόνος». Στην πραγματικότητα οι Ασσασίνοι ήταν κάτι περισσότερο: ένα μυστικιστικό ισλαμικό τάγμα που έδρασε στη Μέση Ανατολή την περίοδο μεταξύ του 11ου και του 13ου αιώνα και στόχος του οποίου ήταν η επιβολή μέσω του τρόμου που προκαλούσαν τα μέλη του, δολοφονώντας δημόσια αλλόδοξους (σουνίτες) ή αλλόθρησκους (χριστιανούς σταυροφόρους) ηγέτες της περιοχής. Οι Ασσασίνοι πίστευαν ότι με αυτό τον τρόπο αποσταθεροποιούσαν τα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής διευκολύνοντας την επικράτηση του τάγματός τους. Υπ' αυτή την έννοια όμως η συμμετοχή τους σ' αυτό δεν αποτελούσε παρά μία τελετουργική προετοιμασία για το θάνατό τους, αφού ο δημόσιος χαρακτήρας των δολοφονικών τους ενεργειών είχε ως φυσική κατάληξη το θάνατο και των ιδίων.
Ποιοι ήταν λοιπόν οι Ασσασίνοι;
Κατ' αρχάς γίνονται οι συστάσεις: ήταν ισμαηλίτες, δηλαδή μια πολύ σοβαρή αίρεση του Ισλάμ, απειλή για το ορθόδοξο (σουννιτικό) Ισλάμ, το οποίο από τα μέσα του 8ου αιώνα εκπροσωπείτο από το αββασιδικό Χαλιφάτο της Βαγδάτης. Οι ισμαηλίτες Ασσασίνοι, λοιπόν, έχοντας πάρει το όνομά τους σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις από τη λέξη «χασισίν», που στα αραβικά σημαίνει «αυτοί που καπνίζουν το χασίς», ήταν μια σημαντική αιρετική (σιιτική) δυναστεία που αναπτύχθηκε σε δύο βασικούς κλάδους, τον πρώτο στην Περσία την περίοδο 1090-1256 και τον δεύτερο στη Συρία από το 1100 περίπου ως το 1273. Η δυναστεία αυτή εξαπλώθηκε και οι δύο κλάδοι της ήταν απειλή για τα μεγαλύτερα βασίλεια της εποχής, μουσουλμανικά και φραγκικά, ώσπου διαλύθηκε τελικά από τον μεγάλο κούρδο στρατηλάτη Σαλαδίνο (Σαλάχ αλ-Ντιν) στα τέλη του 12ου αιώνα.
Ιδρυτής του ασσασινικού τάγματος ήταν ο Χασάν ιμπν Σαμπάχ, που γεννήθηκε γύρω στο 1040 και σπούδασε στη Κουμ και στη Νισαπούρ, Ο Σαμπάχ, ο οποίος καταγόταν από την πόλη Κουμ του Κχορασάν της Περσίας, υπήρξε νταής ή δαής (=ιεραπόστολος) στη μεγάλη επιστημονική σχολή του Καΐρου, την περίφημη «Στοά της Σοφίας» όπου είχε συμφοιτητές τον μετέπειτα φημισμένο πέρση ποιητή των τετράστιχων ρουμπαγιάτ Ομάρ Καγιάμ και τον πάνσοφο πέρση πρωθυπουργό (μέγα βεζίρη) του σελτζουκικού σουλτανάτου της Βαγδάτης Νιζάμ αλ-Μουλκ, έναν πραγματικό "Μιχαήλ Ψελλό" των Σελτζούκων ...Ο Χασάν, ο πρώτος ηγεμόνας της νιζαριδικής ασσασινικής δυναστείας του περσικού κλάδου, συγγραφέας θεολογικών και δογματικών έργων, έδωσε ο ίδιος το παράδειγμα του ασκητισμού και του αυστηρού τρόπου διαβίωσης, ενώ δεν δίστασε να εκτελέσει και τους δύο γιους του.
Στα χρόνια των επτά διαδόχων ηγεμόνων του Χασάν έπεσαν θύματα των Ασσασίνων διάφορα δημόσια πρόσωπα της εποχής, όπως ο πάνσοφος Νιζάμ αλ-Μουλκ, κάποιοι αββασίδες χαλίφες της Βαγδάτης αλλά και επιφανείς λατίνοι σταυροφόροι όπως ο Ραϋμόνδος της Τρίπολης (το 1152) και ο Κορράδος του Μομφερράτου (το 1192).
Την προσοχή της Ευρώπης τράβηξε αρχικά η τυφλή αφοσίωση των Ασσασίνων στον αρχηγό τους, αφού ήταν πρόθυμοι να πεθάνουν για χάρη του κυρίου τους. Ηταν εκπαιδευμένοι ώστε να ξέρουν ξένες γλώσσες και να περνούν απαρατήρητοι στις αυλές άλλων ηγεμόνων, οπότε όταν πλησίαζαν τον στόχο τους σε απόσταση αναπνοής ­ δολοφονούσαν μόνο με μαχαίρι! ­ ήταν επόμενο ότι και οι ίδιοι δεν είχαν πιθανότητες διαφυγής. Και παρ' όλα αυτά πήγαιναν!
Τι έλεγαν τα νέα που έφθαναν από την Ανατολή;
Σύμφωνα με την αφήγηση του Μάρκο Πόλο, ο Γέρος είχε βάλει να κλείσουν μια κοιλάδα ανάμεσα σε δύο βουνά και την είχε μετατρέψει σε επίγειο παράδεισο. Εκεί είχε χτίσει τα ομορφότερα παλάτια, όπου φυσικά κυκλοφορούσαν τα ουρί του παραδείσου, οι πιο όμορφες κοπέλες του κόσμου, που έπαιζαν όλων των ειδών τα όργανα και τις μουσικές, χόρευαν και τραγουδούσαν γλυκά και ωραία, ενώ έτρεχε στα αυλάκια κρασί, γάλα, μέλι και νερό. Κανέναν δεν άφηνε ο Γέρος να μπει στον κήπο του εκτός από εκείνους που προόριζε για Ασσασίν του. Και εκείνοι δεν έμπαιναν έτσι απλά. Τους είχε γαλουχήσει νωρίτερα με ιστορίες για τον παράδεισο που θα συναντήσουν, όπως έκανε και ο Μωάμεθ, και αυτοί, νέα παιδιά, περίμεναν τον παράδεισο ως κάτι υπαρκτό. Οταν ερχόταν η ώρα, τους έριχνε ένα ποτό που τους αποκοίμιζε, τους έβαζε στον Κήπο και όταν ξυπνούσαν αυτοί νόμιζαν ότι βρίσκονταν πραγματικά στον Παράδεισο. Οι κοπέλες ερωτοτροπούσαν ελεύθερα μαζί τους και οι νέοι δεν θα ήθελαν να φύγουν ποτέ από αυτόν τον παράδεισο εκτός... από μια έξοδο προσωρινή για έναν φόνο και μετά επιστροφή πίσω.
Οταν το 1192 δολοφόνησαν και τον Κόνραντ ντε Μοντφεράτ, βασιλιά της Ιερουσαλήμ, έγιναν πασίγνωστοι και στους Δυτικούς…
Ηταν πράγματι το χασίς που δημιουργούσε αυτή την ψευδαίσθηση ή μήπως ούτε αυτό είναι ακριβές;
Οι Ασασίνοι ήταν κάτοχοι πολλών μαθηματικών και φιλοσοφικών γνώσεων και οπωσδήποτε ασχολήθηκαν με τις μεταφυσικές επιστήμες, ενώ η παλιά άποψη ότι ήταν απλώς μια εταιρεία δολοφόνων πρέπει να εγκαταλειφθεί. Η κατήχηση των Ασασίνων, σύμφωνα με το τυπικό που συνέγραψε ο ίδιος ο Χασάν, προέβλεπε επτά βαθμούς. Στον πρώτο ο Χασάν συνιστούσε στον ιεραπόστολο να παρατηρεί προσεκτικά τις ιδιότητες του υποψήφιου πριν από την εισδοχή του στην ένωση. Στο δεύτερο βαθμό επιβαλλόταν να εξασφαλίσει ο ιεραπόστολος την εμπιστοσύνη του υποψήφιου συμμεριζόμενος τις κλίσεις και τα πάθη του.
Στον τρίτο βαθμό ο νταής έπρεπε να ενσταλάξει την αμφιβολία στην ψυχή του υποψήφιου για κάποια σημεία του Κορανίου. Στον τέταρτο βαθμό ο κατηχητής αποσπούσε την υπόσχεση του υποψήφιου ότι θα εκθέσει τις αμφιβολίες του στο δάσκαλο και ότι θα δώσει όρκο πίστης και υποταγής. Στον πέμπτο βαθμό όφειλε να ανακοινώσει ο ιεραπόστολος στο μαθητή τα ονόματα των διάσημων αντρών του κράτους που ανήκαν στο τάγμα. Στον έκτο ο νταής έπρεπε να ελέγξει εάν ο μαθητής του έχει εμπεδώσει τις αποκτηθείσες γνώσεις. Τέλος, στον έβδομο βαθμό γινόταν η «ανάπτυξη της αλληγορίας», δηλαδή η αποκάλυψη των μυστικών της ένωσης. Οι επτά αυτοί βαθμοί οδηγούσαν το μαθητή από την τάξη του «υποψήφιου» σε αυτή του «αυτοθυσιαζόμενου» που περιφρονούσε τον κάματο, τα βασανιστήρια και τους κινδύνους και ήταν έτοιμος να προσφέρει τη ζωή του στον «Ηγεμόνα των Ορέων», είτε προς υπεράσπισή του είτε προς εκπλήρωση των δολοφονικών του διαταγών. [….] Λίγο προτού κάποιος αυτοθυσιαζόμενος αναλάμβανε την εκτέλεση μιας αποστολής, μεθούσε πίνοντας ένα ποτό φτιαγμένο με βάση το χασίς. Στη συνέχεια μισολιπόθυμος μεταφερόταν στο μεγαλοπρεπές παλάτι του Mulebat (Περσία). Εκεί, όταν συνερχόταν, απολάμβανε τη φυσική ομορφιά του τοπίου και τις περιποιήσεις ωραίων γυναικών, οι οποίες φρόντιζαν να τον διαβεβαιώνουν ότι βρισκόταν στον παράδεισο. Έπειτα από αρκετούς μήνες παραμονής στον επίγειο παράδεισο μεθούσαν και πάλι τον αυτοθυσιαζόμενο και τον μετέφεραν μπροστά στον «Ηγεμόνα», από τον οποίο λάμβανε την υπόσχεση ότι θα επέτρεπε σε αυτόν αιώνια παραμονή στον παράδεισο, εάν έφερνε εις πέρας το τολμηρό δολοφονικό εγχείρημα. Έτσι, ήταν πλέον έτοιμος να εκτελέσει την αποστολή του θυσιάζοντας ακόμη και την ίδια του τη ζωή, με την προσδοκία της μετάβασης στον παράδεισο, τον ουράνιο αυτή τη φορά.
«Οι Ασσασίνοι δεν επινόησαν τη δολοφονία· απλώς της δάνεισαν το όνομά τους»
Διάσημες πολιτικές δολοφονίες προηγήθηκαν της ύπαρξης των Ασσασίνων, όπως η δολοφονία του τυράννου Ιππία στην αρχαία Αθήνα, οι δολοφονίες του Φιλίππου Β' του Μακεδόνα, του Τιβέριου Γράκχου και του Ιουλίου Καίσαρα. Η εξιδανίκευση της τυραννοκτονίας απαντάται τόσο στην κλασική αρχαιότητα όσο και στην εβραϊκή παράδοση, αλλά και στην πολιτική και θρησκευτική ιστορία του Ισλάμ: η ισλαμική παράδοση αναγνωρίζει την αρχή της δίκαιης εξέγερσης. Επιδεξιότητα στους φόνους είχαν πάμπολλοι πριν από τους Ασσασίνους,. Αν κάποιου πράγματος μπορούμε να τους αποδώσουμε την πατρότητα, είναι «η σχεδιασμένη, συστηματική και μακρόχρονη χρήση του τρόμου ως πολιτικού όπλου». Θα μπορούσαμε να τους αποκαλέσουμε «πρώτους τρομοκράτες της Ιστορίας».
Οι Ασσασίνοι μπορεί να εξέλιπαν κάποια στιγμή από το ιστορικό προσκήνιο και η δράση τους να εξασθένησε σταδιακά, αλλά ο ρόλος και η ιστορική σημασία των ισμαηλιτών μέσα στο Ισλάμ παραμένει. Διαβάζουμε ότι ο επικεφαλής της αίρεσης είχε διοριστεί κυβερνήτης του Μαχαλλάτ και της Κουμ από τον σάχη της Περσίας το 1818, και τότε ο σάχης τού έδωσε τον τίτλο του Αγά Χαν. Με αυτόν τον τίτλο είναι γνωστοί αυτός και οι απόγονοί του. Ο τελευταίος Αγά Χαν που γνωρίζουμε εμείς είναι αυτός που νυμφεύθηκε τη Ρίτα Χέιγουορθ!

Η Ρίτα Χέιγουορθ και ο Αλί Χαν στο λιμάνι του Κάπρι το 1950
Επεξεργασία κειμένων από τις πηγές:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_20/03/01_I7064609=I7064609=01&01-0301!cod200301$33924.html
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=47&artid=127950&dt=12/11/2000
http://www.livepedia.gr/
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11402&subid=11&tag=8947&pubid=1154535&imgid=1200925

Δεν υπάρχουν σχόλια: